Κυριακή Δ΄ Ματθαίου
Περιεχόμενα
Αναγνώσματα Κυριακής
Ο Απόστολος
Πρὸς Τίτον Ἐπιστολῆς Παύλου
Κεφ. γ΄ 8-15
Τέκνον Τίτε, πιστὸς ὁ λόγος· καὶ περὶ τούτων βούλομαί σε διαβεβαιοῦσθαι, ἵνα φροντίζωσι καλῶν ἔργων προΐστασθαι οἱ πεπιστευκότες τῷ Θεῷ. Ταῦτά ἐστι τὰ καλὰ καὶ ὠφέλιμα τοῖς ἀνθρώποις· μωρὰς δὲ ζητήσεις καὶ γενεαλογίας καὶ ἔρεις καὶ μάχας νομικὰς περιΐστασο· εἰσὶ γὰρ ἀνωφελεῖς καὶ μάταιοι. Αἱρετικὸν ἄνθρωπον μετὰ μίαν καὶ δευτέραν νουθεσίαν παραιτοῦ, εἰδὼς ὅτι ἐξέστραπται ὁ τοιοῦτος καὶ ἁμαρτάνει ὢν αὐτοκατάκριτος. Ὅταν πέμψω Ἀρτεμᾶν πρός σε ἢ Τυχικόν, σπούδασον ἐλθεῖν πρός με εἰς Νικόπολιν· ἐκεῖ γὰρ κέκρικα παραχειμάσαι. Ζηνᾶν τὸν νομικὸν καὶ Ἀπολλὼ σπουδαίως πρόπεμψον, ἵνα μηδὲν αὐτοῖς λείπῃ. Μανθανέτωσαν δὲ καὶ οἱ ἡμέτεροι καλῶν ἔργων προΐστασθαι εἰς τὰς ἀναγκαίας χρείας, ἵνα μὴ ὦσιν ἄκαρποι. Ἀσπάζονταί σε οἱ μετ᾿ ἐμοῦ πάντες. Ἄσπασαι τοὺς φιλοῦντας ἡμᾶς ἐν πίστει. Ἡ χάρις μετὰ πάντων ὑμῶν· ἀμήν.
Απόδοση στη Νεοελληνική:
Παιδί μου Τίτε, αυτά τα λόγια είναι αληθινά και θέλω να τα βεβαιώνεις με την προσωπική σου μαρτυρία, ώστε όσοι έχουν πιστέψει στο Θεό να φροντίζουν να πρωτοστατούν σε καλά έργα. Αυτά είναι τα καλά και τα χρήσιμα στους ανθρώπους. Από το άλλο μέρος, να αποφεύγεις τις ανόητες αναζητήσεις σε γενεαλογικούς καταλόγους, τις φιλονικίες και τις διαμάχες γύρω από τις διατάξεις του ιουδαϊκού νόμου, γιατί όλα αυτά είναι ανώφελα και μάταια. Τον άνθρωπο που ακολουθεί πλανερές διδασκαλίες συμβούλεψέ τον μια δυο φορές, κι αν δεν ακούσει άφησέ τον, με τη βεβαιότητα πως αυτός έχει πια διαστραφεί και αμαρτάνει, καταδικάζοντας έτσι ο ίδιος τον εαυτό του. Όταν θα σου στείλω τον Αρτεμά ή τον Τυχικό, έλα το συντομότερο να με συναντήσεις στη Νικόπολη, γιατί εκεί αποφάσισα να περάσω το χειμώνα. Το Ζηνά το νομικό και τον Απολλώ, να τους εφοδιάσεις πλουσιοπάροχα με ό,τι χρειάζονται για το ταξίδι τους, ώστε να μην τους λείψει τίποτα. Ας μαθαίνουν και οι δικοί μας να πρωτοστατούν σε καλά έργα, για ν’ αντιμετωπίζουν τις επείγουσες υλικές ανάγκες, ώστε η ζωή τους να μην είναι άκαρπη. Σε χαιρετούν όλοι όσοι είναι μαζί μου. Χαιρέτησε τους πιστούς που μας αγαπούν. Η χάρη να είναι μαζί με όλους σας. Αμήν.
Το Ευαγγέλιο
Ἐκ τοῦ κατά Ματθαῖον
Κεφ. ε΄ 14 – 19
Εἶπεν ὁ Κύριος τοῖς ἑαυτοῦ Μαθηταῖς· Ὑμεῖς ἐστε τὸ φῶς τοῦ κόσμου· οὐ δύναται πόλις κρυβῆναι ἐπάνω ὄρους κειμένη· οὐδὲ καίουσι λύχνον καὶ τιθέασιν αὐτὸν ὑπὸ τὸν μόδιον, ἀλλ᾿ ἐπὶ τὴν λυχνίαν, καὶ λάμπει πᾶσι τοῖς ἐν τῇ οἰκίᾳ. Οὕτω λαμψάτω τὸ φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τὰ καλὰ ἔργα καὶ δοξάσωσι τὸν Πατέρα ὑμῶν τὸν ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Μὴ νομίσητε ὅτι ἦλθον καταλῦσαι τὸν νόμον, ἢ τοὺς προφήτας· οὐκ ἦλθον καταλῦσαι, ἀλλὰ πληρῶσαι. Ἀμὴν γὰρ λέγω ὑμῖν· Ἕως ἂν παρέλθῃ ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ, ἰῶτα ἓν, ἢ μία κεραία οὐ μὴ παρέλθῃ ἀπὸ τοῦ νόμου, ἕως ἂν πάντα γένηται. Ὅς ἐὰν οὖν λύσῃ μίαν τῶν ἐντολῶν τούτων τῶν ἐλαχίστων, καὶ διδάξῃ οὕτω τοὺς ἀνθρώπους, ἐλάχιστος κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν· ὃς δ᾿ ἂν ποιήσῃ καὶ διδάξῃ, οὗτος μέγας κληθήσεται ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν.
Απόδοση στη Νεοελληνική:
Είπε ο Κύριος στους μαθητές του, «Εσείς είστε το φως για τον κόσμο· μια πόλη χτισμένη ψηλά στο βουνό, δεν μπορεί να κρυφτεί. Οι άνθρωποι, όταν ανάψουν το λυχνάρι, δεν το βάζουν κάτω από το δοχείο με το οποίο μετρούν το σιτάρι, αλλά το τοποθετούν στο λυχνοστάτη, για να φωτίζει όλους τους ανθρώπους του σπιτιού. Έτσι να λάμψει και το δικό σας φως μπροστά στους ανθρώπους, για να δουν τα καλά σας έργα και να δοξολογήσουν τον ουράνιο Πατέρα σας. Μη νομίσετε πως ήρθα για να καταργήσω το νόμο ή τους προφήτες. Δεν ήρθα για να τα καταργήσω, αλλά για να τα πραγματοποιήσω. Σας βεβαιώνω πως όσο υπάρχει ο κόσμος, έως τη συντέλειά του, δε θα πάψει να ισχύει ούτε ένα γιώτα ή μία οξεία από το νόμο. Όποιος, λοιπόν, καταργήσει ακόμα και μία από τις πιο μικρές εντολές αυτού του νόμου και διδάξει έτσι τους άλλους, θα θεωρηθεί ελάχιστος στη βασιλεία του Θεού. Ενώ όποιος τις τηρήσει όλες και διδάξει έτσι και τους άλλους, αυτός θα θεωρηθεί μεγάλος στη βασιλεία του Θεού».
Κυριακή των Πατέρων της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου
Μελετώντας τις ευαγγελικές και αποστολικές περικοπές που όρισε η Εκκλησία να διαβάζονται κάθε Κυριακή, αλλά και κάθε γιορτή, ανακαλύπτει κανείς τέτοια αρμονία μεταξύ τους, ώστε να καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πίσω από τους Πατέρες που τα όρισαν βρίσκεται το ίδιο το Άγιο Πνεύμα, ο Θεός.
Έτσι και στη σημερινή Κυριακή, που γιορτάζουμε τους Αγίους Πατέρες της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου, διαπιστώνουμε αυτή την αρμονία μεταξύ ευαγγελικού και αποστολικού αναγνώσματος με την τιμή προς τους Πατέρες της πιο πάνω Συνόδου.
Κοιτάζοντας το αποστολικό ανάγνωσμα, που είναι παρμένο από την προς Τίτον Επιστολή του Αποστόλου Παύλου, ακούμε τον Απόστολο να αναφέρεται στους «πεπιστευκότες τῷ Θεῷ» (Τίτ.3,8,) που δεν είναι άλλοι από τους Πατέρες της Εκκλησίας, Επισκόπους, Πρεσβυτέρους και Διακόνους. Και να τονίζει ότι αυτοί πρέπει να φροντίζουν για τα καλά έργα. Τονίζει, δηλαδή, την ευθύνη γι’ αυτή την διακονία, ώστε να ωφελείται ο λαός.
Στη συνέχεια, επισημαίνει την ανάγκη της καθαρής πίστης και της προσοχής των χριστιανών από ανώφελες συζητήσεις που μπορεί να οδηγήσουν στην πλάνη. Μάλιστα, προτρέπει τους χριστιανούς να αποφεύγουν να μεταστρέψουν στην πίστη έναν αιρετικό (π.χ. μάρτυρα του Ιεχωβά), αν αυτός επιμένει στην πλάνη του. Αυτό έκαναν οι Πατέρες της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου, αλλά και όλοι οι Πατέρες των προηγούμενων Συνόδων. Ξεκαθάρισαν την πίστη από την πλάνη, κάθε φορά που αναφυόταν ένα πρόβλημα στην Εκκλησία. Η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος αντιμετώπισε την αίρεση του Μονοφυτισμού και τον ιδρυτή της, Ευτυχή, που έλεγε ότι η Θεία Φύση του Χριστού, απορρόφησε την ανθρώπινη. Ταυτόχρονα, η Σύνοδος εξέφρασε την ορθόδοξη πίστη, ότι, δηλαδή, στον Χριστό υπάρχουν ασύγχυτα και οι δύο φύσεις, θεία και ανθρώπινη.
Στο ευαγγέλιο της Κυριακής αυτής, που είναι συνέχεια της επί του Όρους ομιλίας, ο Κύριος απευθυνόμενος στον λαό τονίζει ότι Αυτός είναι το φως του κόσμου. Πολύ μεγάλος λόγος με βαριά ευθύνη. Την ευθύνη να είναι κάποιος φως, δηλαδή φωτεινός, μέσα σ’ ένα κόσμο που επικρατεί πνευματικό σκοτάδι. Για να μπορέσει να το καταφέρει κάποιος, θα πρέπει να είναι συνδεδεμένος με την πηγή του φωτός, τον Θεό. Διαφορετικά, δεν μπορεί να διατηρήσει τη φωτεινότητα της ψυχής του, μέσα στην πνευματική μαυρίλα του κόσμου τούτου. Μετάνοια, επιστροφή, θεία κοινωνία, είναι τα κλειδιά για να διατηρηθεί το φως του Χριστού αναμμένο μέσα μας.
Ο χριστιανός, που είναι φως, συγκρίνεται από τον Κύριο με την πόλη που είναι πάνω σε ψηλό βουνό και φαίνεται από μακριά, όπως και με το λυχνάρι που φέγγει μέσα στο σπίτι. Το φως του χριστιανού, όταν ανάβει μέσα του, φωτίζει εκτός απ’ αυτόν και όλα όσα βρίσκονται γύρω του. Την οικογένειά του, τους φίλους του, την κοινωνία ολόκληρη. Τόσο μεγάλη είναι, λοιπόν, η σημασία να είμαστε εμείς οι χριστιανοί φωτισμένοι. Με την τήρηση των εντολών του Θεού, γινόμαστε παράδειγμα προς μίμηση και για τους γύρω μας. Κι ας μη λέμε πολλά λόγια. Η ζωή μας, όταν είναι χριστομίμητη, αρκεί για να βοηθήσει και άλλους να πλησιάσουν τον Θεό.
Σκοπός της πνευματικής αυτής ζωής θα πρέπει να είναι η δόξα του Θεού. Γι’ αυτό και ο Κύριος, προτρέποντας τους ανθρώπους να κάνουν έργα φωτός, τούς εξηγά ότι δεν θα τα κάνουν για δόξα δική τους, αλλά για να δουν οι άλλοι τα καλά έργα των χριστιανών και να δοξάσουν τον Θεό Πατέρα τους. Αυτό το φως δεν θα πρέπει να είναι σε απόσταση από τον λόγο του Θεού. Χωρίς τήρηση των εντολών Του, δεν μπορεί κάποιος να γίνει φως. Θα μας πει στο κατά Ιωάννη 14,15 ότι «Ἐὰν ἀγαπᾶτέ με, τὰς ἐντολὰς τὰς ἐμὰς τηρήσατε». Άρα, χωρίς να τηρούμε τις εντολές Του, δεν μπορούμε να γίνουμε όμοιοι Του. Εάν λέμε ότι Τον αγαπούμε χωρίς να τηρούμε τις εντολές Του, λέμε ψέματα κατά το Ιωαν. 2,4 «ὁ λέγων, ἔγνωκα αὐτόν, καὶ τὰς ἐντολὰς αὐτοῦ μὴ τηρῶν, ψεύστης ἐστί».
Και για να επανέλθουμε στους Πατέρες που αναφέραμε στην αρχή, θα πει πιο κάτω ο Κύριος ότι, εκείνος που θα τηρήσει τις εντολές και θα διδάξει και άλλους, αυτός θα ονομασθεί μεγάλος στη βασιλεία των ουρανών. Αυτό έκαναν οι Πατέρες της Εκκλησίας. Και έπραξαν και δίδαξαν. Γι’ αυτό η Εκκλησία τους ονόμασε «Μεγάλους», επειδή ακριβώς έκαναν πράξη τον λόγο του Θεού και με τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος δίδαξαν την ορθή πίστη, την ορθοδοξία. Γι’ αυτό η Εκκλησία τούς οφείλει πολλά. Και πιο πολύ, οφείλουμε να τους μιμηθούμε.
Γνωρίζοντας, λοιπόν, πού βρίσκεται το αληθινό φως, το φως που σώζει τον άνθρωπο και τον καθιστά πολίτη της Βασιλείας του Θεού, ας φροντίζουμε να ανανεώνουμε αυτό το φως μέσα μας. Με τα έργα μας, τις σκέψεις μας, τις προσευχές μας. Ας προσέχουμε, η φλόγα αυτή του φωτός της πίστης να διατηρείται άσβεστη, όπως τη διατήρησαν οι άγιοι Πατέρες μας. Αυτή θα μας κρατήσει ζωντανούς μέσα στον κυκεώνα της φουρτουνιασμένης ζωής μας.
Οικονόμου Μαρίνου Κωνσταντίνου