Τα πιο σημαντικά αντιοξειδωτικά (μέρος Γ)

Στα προηγούμενα μέρη (Α, Β) είδαμε τις ελεύθερες ρίζες και τον τρόπο δράσης των αντιοξειδωτικών. Σε αυτό το κομμάτι της εργασίας θα δούμε περιληπτικά όλα τα αντιοξειδωτικά αναγνωρίζοντας τη μεγάλη αξία τους και τα τρόφιμα τα οποία τα περιέχουν.

Η βιταμίνη Ε

Oνομάζεται και τοκοφερόλη είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό που εναποτίθεται στις κυτταρικές μεμβράνες. Σήμερα ο αντιοξειδωτικός ρόλος της βιταμίνης Ε θεωρείται μοναδικός, γιατί καμιά άλλη αντιοξειδωτική ένωση δεν μπορεί να την αντικαταστήσει. Η βιταμίνη Ε παίζει σπουδαίο ρόλο στους πνεύμονες όπου τα κύτταρα είναι εκτεθειμένα σε περισσότερο οξυγόνο. Προστατεύει, επίσης, τις μεμβράνες των ερυθρών κυττάρων που μεταφέρουν οξυγόνο από τους πνεύμονες προς τους άλλους ιστούς. Είναι απαραίτητη για να αναπτυχθούν τα νεύρα και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα» (ποιες τροφές περιέχουν βιταμίνη Ε, ). Όπως και η βιταμίνη C έτσι και η Ε προστατεύει την οξείδωση της κακής χοληστερίνης κι ανεβάζει την καλή χοληστερόλη. Οι κύριες πηγές της είναι: τα φυτικά έλαια, κυρίως το ελαιόλαδο, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι (σησάμι, λιναροσπορος και τα όσπρια.

Η βιταμίνη C ή ασκορβικό οξύ

Είναι από τις πιο πολυσυζητημένες και γνωστές βιταμίνες για τις ευεργετικές ιδιότητες που παρέχει στον ανθρώπινο οργανισμό. Είναι από τις ελάχιστες βιταμίνες που έχουν επηρεάσει τόσο πολύ την ιστορία. Η έλλειψή της έχει σκοτώσει πολλούς ανθρώπους με τη μορφή της ασθένειας σκορβούτο. Παρουσιαζόταν πιο συχνά σε ναύτες, που δεν είχαν πρόσβαση σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Οι ωφέλειές της καταγράφονται σε ένα μεγάλο κατάλογο που σίγουρα είναι δύσκολο να παρουσιαστούν όλες. Έτσι η βιταμίνη C:

1. Αυξάνει την παραγωγή των λεμφοκυττάρων, δηλαδή στρατιές από λευκά αιμοσφαίρια που αντιμετωπίζουν τους ξένους εισβολείς στο σώμα μας (βλαβερούς μικροοργανισμούς).
2. Έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την αρτηριακή πίεση και, ως εκ τούτου, μειώνει την πιθανότητα της υπέρτασης.
3. Χρησιμεύει ως αντισταμινικό, για να μειώσει τις δυσάρεστες συνέπειες του κοινού κρυολογήματος.
4. Βοηθάει στην καταπολέμηση συγκεκριμένων μορφών καρκίνου, όπως του οισοφάγου, του παγκρέατος και της μήτρας.

H βιταμίνη C βρίσκεται, ως γνωστό, στα εσπεριδοειδή αλλά και στα μούρα, στα δαμάσκηνα, στα ακτινίδια, στις πατάτες, σε πολλά λαχανικά και ιδιαίτερα στις πιπεριές.

Το λυκοπένιο

Είναι μια θαυμάσια αντιοξειδωτική ένωση. Ανήκει στα καροτενοειδή και είναι το κύριο από αυτά στο ανθρώπινο πλάσμα του αίματος. Είναι αδερφάκι της β-καροτίνης που είναι με τη σειρά του πρόδρομος της βιταμίνης Α. Προσδίδει το κόκκινο χρώμα στις ντομάτες. Συναντάται και σε άλλα τρόφιμα, όπως στο καρπούζι, στο γκρέϊπφρουτ, στα σαγκουίνια, στην παπάγια και στις φράουλες.

Παρέχει πολλές ευεργετικές ιδιότητες για τον άνθρωπο. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται η πρόληψη:

1. Των καρδιακών παθήσεων, όπως του εμφράγματος του μυοκαρδίου.
2. Πολλών μορφών καρκίνου (προστάτη, πεπτικού συστήματος, μαστού κ.ά.), μόνο από την συχνή κατανάλωση ντομάτων κυρίως βιολογικών έως και 40%.
3. Απώλεια της όρασης, εκφυλισμός της ωχράς κηλίδας στους ηλικιωμένους, που είναι η κυριότερη αιτία τύφλωσης στα άτομα αυτά.
4. Οστεοπόρωση κ.ά..

Οι πολυφαινόλες

Οι πολυφαινόλες είναι έγχρωμες, ισχυρές αντιοξειδωτικές ενώσεις (φυτοχημικές) που χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες: τα φλαβονοειδή, τα φαινολικά οξέα, τις ανθοκυανίνες, και τα στιλβένια.

Τα φλαβονοειδή αποτελούν τη μεγαλύτερη ομάδα σε ποσότητα πολυφαινολών και είναι απαραίτητα για την υγεία, αφού καταπολεμούν τις φλεγμονώδεις διαταραχές όπως η νόσος Krohn, η αρθρίτιδα και η ελκώδης κολίτιδα, έχουν αντικαρκινική δράση και προστατεύουν την καρδιά, όπως όλα τα αντιοξειδωτικά. Βρίσκονται γενικά σε πολλά φρούτα και λαχανικά και, ιδιαίτερα, στο κόκκινο λάχανο, στο τσάι, στο κακάο, στο έξτρα παρθένο ελαιόλαδο κ.ά..

Οι φαινολικές ενώσεις προσφέρουν την ίδια προστασία (αντιμικροβιακές και αντικαρκινικές ιδιότητες), όπως και όλες οι πολυφαινόλες. Βρίσκονται κι αυτές σε φρούτα (μήλα, κεράσια ακτινίδια κ.ά.). Ενδιαφέρον προκαλεί η ύπαρξή τους στο κόκκινο κρασί.

Οι ανθοκυανίνες είναι χρωστικές ενώσεις με ποικίλα χρώματα, λαμπρό κόκκινο, μπλε και μώβ χρώμα στα ρόδια , στα σταφύλια, στα μπλε μούρα κ.ά..

Στα στιλβένια ανήκει ένας πραγματικά ισχυρός δυναμίτης, η άγνωστη στους περισσότερους ρεσβερατρόλη, που – πέραν των άλλων γενικών ιδιοτήτων ως αντιοξειδωτικό – βοηθάει στη νόσο Αltshexaimer και στο σακχαρώδη διαβήτη. Βρίσκονται ιδιαίτερα στα μούρα, στις φλούδες των κόκκινων σταφυλιών, στο κρασί, στα φιστίκια, στα φασόλια κ.ά..

Η υδρόξυ-τυροσόλη ή ελευρωπαΐνη είναι το κύριο αντιοξειδωτικό του ελαιολάδου. Θα τη μελετήσουμε όμως διεξοδικά σε άλλη ανάρτηση. 

Το σελήνιο

Είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό ιχνοστοιχείο για τον ανθρώπινο οργανισμό, παρά το γεγονός ότι δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό. Ενσωματώνεται στο σώμα σε ένα μεγάλο αριθμό ζωτικών πρωτεϊνών, που ονομάζονται σεληνοπρωτεΐνες (selenoproteins). Μέχρι σήμερα έχουν προσδιοριστεί είκοσι πέντε τέτοιες πρωτεΐνες. Βρίσκεται στο έδαφος, συγκεντρώνεται στα φυτά και, κατ’ αυτόν τον τρόπο, περνάει στην τροφική αλυσίδα. Το σελήνιο βρίσκεται στα περισσότερα τρόφιμα. Πολύ καλές πηγές αποτελούν τα καρύδια, τα ψάρια, τα θαλασσινά, τα εντόσθια (νεφρά και συκώτι) και το κρέας. Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί δραστική μείωση του σεληνίου στη διατροφή κατά 50%, γεγονός που προκαλεί ανησυχία για την αύξηση των κινδύνων καρδιοπαθειών και καρκίνου.

Επίλογος

Σε αυτή την εργασία είδαμε πολύπλευρα τα αντιοξειδωτικά που καταπολεμούν τις άκρως επικίνδυνες ελεύθερες ρίζες. Αναφέραμε τόσο τη δράση των τελευταίων όσο και την καταπολέλησή τους από τους συμμάχους μας. Τέλος είδαμε τα σημαντικότερα αν όχι όλα τα γνωστά αντιοξειδωτικά όπως η βιταμίνη Ε, η βιταμίνη C και οι πολυφαινόνολες. Ελπίζουμε λοιπόν ότι δώσαμε πλήρως την εικόνα αυτών τον τόσο ωφέλιμων θρεπτικών συστατικών.

ΠΗΓΗ: Ιωάννης Τσαγκατάκης, Το αδυνάτισμα και Εγώ!, εκδ. Ιτανος, 2015

Author: Ιωάννης