Αυτό το μοναδικό κρητικό οινοπνευματώδες ποτό κατέχει ξεχωριστή θέση στο διαδίκτυο αφού φιλοξενείται ως πρωτεύον λήμμα στο https://en.wikipedia.org/wiki/Tsikoudia. Ιστορικά η τσικουδιά αν και η μέθοδος της απόσταξης προέρχεται από τα μινωικά χρόνια λέγεται ότι η πρόσφατη προέλευσή της έχει καταβολές από το Άγιο Όρος το 15ο μ.Χ. Από κει εξαπλώθηκε σε όλες τις χώρες της Μεσογείου. Πολύ αργότερα το 1920 στην Ελλάδα δόθηκαν από τον Ελευθέριο Βενιζέλο άδειες σε αγρότες για την παρασκευή της. Η τσικουδιά αποτελεί μέρος της ευρείας χρησιμοποιούμενης λέξης «η ρακή». Έτσι ρακή μπορεί να λέγεται και το τσίπουρο της υπόλοιπης Ελλάδας. Η λέξη το «το ρακί» είναι η τούρκικη έκδοση αυτών των αλκοολούχων ποτών οι οποίοι άδραξαν την ευκαιρία της κρητικής τεχνογνωσίας εναντίον της οινοαπαγόρευσης της θρησκεία τους. Η τσικουδιά προέρχεται από τα «τσίκουδα» δηλαδή τα στέμφυλα ή στράφυλα που παράγονται ως παραπροϊόντα από την έκθλιψη της ρόγας κατά την παραγωγή του κρασιού. Αυτά φυλάσσονται για ένα περίπου μήνα και τα σάκχαρα ζυμώνονται προς αιθυλική αλκοόλη. Κατά την απόσταξη που ακολουθεί παράγεται μίγμα νερού και αλκοόλης και βγαίνει το υπερπολύτιμο υγρό.
Η παραπάνω διαδικασία γίνεται συνήθως το Νοέμβριο και λέγεται «ρακοκάζανο» ή απλώς «καζάνι». Αυτή αποτελεί μια πραγματική γιορτή. Συναθροίζονται παρέες παρέες με μπριζολάκια και οφτές πατάτες, λύρα και μπόλικο από τον υγρό μας θησαυρό. Συχνά μιλάμε για την πρωτόρακη που είναι δυναμίτης λόγω της μεθανόλης μια τοξικής ουσίας που αποστάζεται πρώτη και σοφά οι κρητικοί δεν καταναλώνουν. Αυτή δεν πίνεται και είναι κατάλληλη για εντριβές το χειμώνα. Ένα άλλο ενδιαφέρον είναι η περιεκτικότητα της τσικουδιάς σε αλκοόλ που είναι γύρω 37% ανάλογα με τα γράδα ένα εμπειρικό τρόπο υπολογισμού της. Αυτά είναι από 18-22 οπότε μιλάμε ελαφριά ή δυνατή τσικουδιά.
Είναι ίσως γνωστό ότι το αγγλόφερτο ουίσκι βοηθάει στην λειτουργία της καρδιάς και προστατεύει από τις καρδιοπάθειες. Πόσο μάλλον ένα αγνό οινοπνευματώδες όπως η είναι τσικουδιά Κρήτης που έχει πάρει τα εύσημα αφού από το 1989 ως «προϊόν προστατευμένης γεωγραφικής ένδειξης». Πέραν αυτής της ωφέλειας και άλλες πιθανές έχουν καταγραφεί όπως η μείωση της πίεσης και οι αντιμικροβιακές ιδιότητες. Ιδιαίτερα σε συνδυασμό με το μέλι δηλαδή το ρακόμελο προσφέρει ανεπανάλητη επιλογή κατά της γρίπης. Όμως αυτό δεν επιτυγχάνεται μόνο ως πόσιμο γιατρικό αλλά και εναντίον του κρυολογήματος με εντριβές ιδιαίτερα για την πρωτόρακη όπως προαναφέρθηκε.
Όμως το πιο χαρακτηριστικό προτέρημα της τσικουδιάς είναι το παρεάκι. Πλήθος μικρομεζέδων παρελαύνουν στο εορταστικό τραπέζι του σπιτιού. Μάλιστα συνοδεύεται από ωμά τρόφιμα (ξηροφαγία) όπως ελιές, φτάζυμες μπουκιές, κρητικό τυρί, αγγινάρες, κουκιά, αγγουράκι κι τόσα άλλα. Ειδικό μεζέ αποτελούν και οι χοχλιοί. Πέραν όμως του σπιτιού και οι έξοδοι στα καφενεία αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της γαστρονομικής ψυχαγωγίας του Κρητικού. Τόσο σημαντική είναι ρακοκατάνυξη ώστε τα μαγαζάκια αυτά αντικαθιστούν στο έπακρο τα ουζερί με τα δικά τους ρακάδικα. Εδώ θα πρέπει να εξαρθεί και η φιλοξενία των κρητικών που δεν παραλείπουν να κεράσουν την τσικουδιά του διπλανού τραπέζιού. Άλλο χαρακτηριστικό της τσικουδιάς είναι ύστερα από ένα θαυμάσιο γεύμα ένα καραφάκι με μυζηθρόπιτες και μέλι. Έτσι αποδεικνύει και τον τίτλο της ως χωνευτικό.
Ύστερα από όλα αυτά τσικουδιά μπορεί να χαρακτηριστεί ως αγχολυτικό. Είδαμε λοιπόν αυτό το θαυμάσιο προϊόν που φροντίζει να ικανοποιήσει όλες τις πτυχές της ζωής του Κρητικού. Τόσο στο σπίτι όσο και στο ρακάδικο αποτελεί μοναδική επιλογή οινοπνευματώδους ποτού και δεν έχει σε τίποτα να ζηλέψει τα ξενόφερτα ουίσκι, βότκα, ρούμι κ.α.
Πίνγκμπακ:Τα «γλυκά» Χριστούγεννα της Κρήτης - Food Edu