Η Κρητική διαδρομή της κουζίνας Μέρος Δ΄
Η έλευση του φθινοπώρου σηματοδοτεί αλλαγές στη διατροφή των Κρητών. Στο οροπέδιο Λασιθίου μαζεύουν ότι βρουν στον κήπο τους ׃ένα κολοκύθι, μια μελιτζάνα , λίγα φασόλια … τα μαγείρευαν όλα μαζί. Το φαγητό ονομάζεται σοφεγάδα και είναι νοστιμότατο. Στη δυτική Κρήτη το ίδιο φαγητό ονομάζεται συμπεθεριό. Η αφθονία των φρούτων κάνει πιο λιτή την Κρητική κουζίνα. Υπάρχουν άφθονα σύκα, σταφύλια, κυδώνια, αχλάδια, μήλα, ρόδια κ.α.. Πολλά από αυτά συντηρούνται για τις κρύες μέρες του χειμώνα. Από κανένα παλιό Κρητικό σπίτι δεν έλειπε το πετιμέζι , η σταφίδα, το ξερό σύκο και τα γλυκά που παρασκευάζονταν από τα φθινοπωρινά φρούτα.
Η μουσταλευριά ξεραινόταν στον ήλιο και το προϊόν που προ έκυπτε ονομαζόταν σε μερικές περιοχές ˝κιοφτερι″, (τα κιοφτερια) εύκολη λύση για το χειμώνα που οι ανάγκες σε θερμίδες ήταν μεγαλύτερος.
Όσο προχωρούσε το φθινόπωρο θερινός κήπος ξεραινόταν εντελώς. την ίδια εποχή όμως άρχιζαν να δίνουν καρπούς τα χειμερινά κηπευτικά. Ανάμεσα τους λάχανα, κουνουπίδια, σέλινα και πράσα. Οι λαχανοντολμάδες είναι φθινοπωρινό και χειμωνιάτικο φαγητό. Και με την ευκαιρία θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι οι ντολμάδες δεν έχουν καμία σχέση με την τούρκικη κουζίνα ,πάρα το ότι έχουν τούρκικη ονομασία. Τα γεμιστά αμπελόφυλλα απαντώνται σε αρχαία κείμενα ,πολύ πριν να εμφανιστούν οι τούρκοι στην εποχή. Τα φθινοπωρινά και τα χειμωνιάτικα λαχανικά προσφέρουν στο Κρητικό νοικοκυριό πολλές εναλλακτικές λύσεις για γευστικά εδέσματα. Το σέλινο και το πράσο μαγειρεύονται με πολλούς τρόπους. Στις 26 Οκτωβρίου την ημέρα του Αγίου Δημήτριου μαγειρεύεται κρέας σε όσες περιοχές υπάρχουν ναοί αφιερωμένοι στον Άγιο. Και σε πολλά χωριά (Πλατανιάς Χανίων κ.α.)το κρέας είναι χοιρινό και μαγειρεύεται με σέλινο.
Το φθινόπωρο είναι εποχή σκληρής εργασίας για τους αγρότες αφού τότε αρχίζει η συλλογή του ελαιόκαρπου και το όργωμα της γης. Όσπρια άλλα και τα αποξηραμένα λαχανικά του καλοκαιριού αποτελούν τις πιο πρόσφερες λύσεις για το καθημερινό φαγητό. Και το δείπνο είναι εξίσου απλό. Ζυμαρικά ,ξυνόχοντρος ,αυγά και άλλα που προσφέρουν γρήγορες λύσεις.
Το βράδυ της εορτής του Αγίου Φιλίππου, ο Κρητικός αγρότης θα φροντίσει να ξεχάσει την κούραση της ημέρας και να πιει λίγο κρασί παραπάνω. Η οικοδέσποινα πάντως δεν θα αφήσει παραπονεμένο τον Άγιο της αγροτιάς. Λίγες μυζηθρόπιτες η κάποιο άλλο φαγητό με τυροκομικά δίνει στο τραπέζι τον εορταστικό τόνο της ημέρας.
Στις 30 του Νοέμβρη η εκκλησιά τιμά τον Άγιο Ανδρέα. Και είναι πανελλήνιο το έθιμο να θεωρείται ο συγκεκριμένος Άγιος ως…….τρυποτηγανάς. Το τηγάνι πρέπει να τηγανίσει κάποιο φαγητό εκείνη την ημέρα γιατί αλλιώς θα τρυπήσει το τηγάνι στο σπιτικό που δεν ακουστεί τσίκνα στις 30 του Νοέμβρη.
Η σαρακοστή των Χριστουγέννων δεν θεωρείται το ίδιο σπουδαία όσο τουλάχιστον θεωρείται εκείνη του Πάσχα. Διακόπτεται συχνά λόγω των μεγάλων εορτών που συμπίπτουν με εκείνη την περίοδο. Το τραπέζι εκείνων των ημερών περιλαμβάνει συνήθως ψάρι η παστό μπακαλιάρο αφού και η αλιεία ήταν τις περισσότερες φορές δύσκολη λόγω καιρικών συνθηκών.
Το θαύμα της Κρητικής διατροφής.
Η Κρητική διατροφή θεωρείται σήμερα ιδανική για τη διατροφή του ανθρώπου:
Πολύτιμο αγαθό που εξασφαλίζει καλή υγεία και μακροβιότητα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το ότι οι έρευνες που έχουν γίνει διεθνώς φέρουν την Κρήτη ως το καλύτερο και πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της φημισμένης σήμερα διεθνώς μεσογειακής διατροφής. Η διεθνής επιστημονική κοινότητα ανακάλυψε κάπου στη δεκαετία του 1950 το εξαιρετικό επίπεδο υγείας των Κρητικών. Και η καλή υγεία των κατοίκων του νησιού αποδόθηκε στη διατροφή.
Γενικώς σήμερα είναι αποδεκτό ότι οι άνθρωποι που έζησαν σε αυτό το ευλογημένο νησί και τρέφονταν σύμφωνα με τον πατροπαράδοτο τρόπο είχαν πολύ λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν από καρδιαγγειακά νοσήματα. Σύμφωνα σχετικά με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της παγκόσμιας οργάνωσης υγείας (1987) οι θάνατοι από νοσήματα της καρδιάς και των αγγείων ήταν κατά πολύ λιγότεροι στην Κρήτη από όσο σε άλλες χώρες.
Τα χαρακτηριστικά της Κρητικής δίαιτας δεν κυκλοφορούν πουθενά στον κόσμο.
Ευχαριστούμε!!!
Πίνγκμπακ:Η Κρητική διαδρομή της κουζίνας Μέρος Γ΄ - Food Edu