Παχυσαρκία και ορμόνες (μέρος Α): Η σχέση

Η παχυσαρκία εξαρτάται πραγματικά από πολλούς παράγοντες όπως είναι η υπερφαγία, η έλλειψη άσκησης, η κληρονομικότητα, η ψυχολογία κά. Πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτή παίζουν οι ανθρώπινες ορμόνες -οι «χημικοί αγγελιοφόροι»- ένα γεγονός για το οποίο ίσως δε φταίνε οι παχύσαρκοι με τη μεγάλη λήψη τροφής όπως θα συνειδητοποιήσουμε στη συνέχεια αυτής της ανάρτησης.

Οι ορμόνες του ανθρώπινου οργανισμού είναι πολλές και άλλες σχετίζονται με την πείνα, άλλες με τον κορεσμό φαγητού και άλλες με τον τρόπο ζωής. Οι πιο σημαντικές που σχετίζονται με την παχυσαρκία είναι 9:

Η ινσουλίνη είναι ίσως η πιο σημαντική από όλες τις ορμόνες του οργανισμού γιατί ρυθμίζει τις καύσεις του οργανισμού με τη γλυκόζη ενώ σε άλλες περιπτώσεις την αποθηκεύει σε μύες, συκώτι και στο λιπώδη ιστό για μελλοντική χρήση. Η ινσουλίνη λοιπόν διατηρεί το επίπεδο της γλυκόζης στο αίμα σταθερό με την έκκρισή της από το πάγκρεας. Όταν ο οργανισμός δε μπορεί να χρησιμοποιήσει την ινσουλίνη όπως οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη για τη ρύθμιση της γλυκόζης στο αίμα παράγει περισσότερη ινσουλίνη. Για να το κάνει και αυτό λέγεται αντίσταση στην ινσουλίνη μια κατάσταση που έχει άμεση σχέση με την παχυσαρκία.

Η λεπτίνη χαρακτηρίζεται η «ορμόνη του κορεσμού» (satiety hormone) που παράγεται από τα λιπώδη κύτταρα. Και πραγματικά είναι αυτή που στέλνει στον εγκέφαλο (στον υποθάλαμο) το σήμα για να σταματήσει η περαιτέρω λήψη τροφής. Δηλαδή όταν τρώμε το λίπος αυξάνεται τότε και η λεπτίνη αυξάνεται, οπότε λαμβάνουμε λιγότερες και καίμε περισσότερες θερμίδες. Όταν αυτή η διαδικασία ανατραπεί που λέγεται αντίσταση στη λεπτίνη τότε ο οργανισμός καταλήγει στην υπερφαγία. Έτσι η λεπτίνη σύμφωνα με σύγχρονες μελέτες είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες για την δημιουργία παχυσαρκίας.

Η γκρελίνη κάνει την αντίστροφη δουλειά με τη λεπτίνη. Δηλαδή είναι η «ορμόνη της πείνας» που στέλνει στο υποθάλαμο του εγκεφάλου το σήμα ότι το στομάχι (παράγεται από αυτό) είναι άδειο και θέλει τροφή οπότε αυξάνει την όρεξη. Έτσι όσο αυξάνεται η γκρελίνη τόσο περισσότερη τροφή θέλουμε οπότε καίμε λιγότερες θερμίδες και το αντίστροφο.

Λεπτίνη και γκρελίνη λοιπόν ρυθμίζουν την τάση για παχυσαρκία αφού πέραν τον άλλων επηρεάζουν και το μεταβολισμό.

Η κορτιζόλη είναι η «ορμόνη του στρες» δηλαδή μιας κατάστασης συνεχούς και μεγάλου άγχους. Έτσι σχετίζεται με πολλούς βιοτικούς παράγοντες όπως και το μεταβολισμό. Σε αυτή λοιπόν την κατάσταση ο ρυθμός της καρδιάς επιταχύνεται καθώς και τα ενεργειακά επίπεδα αυξάνονται. Έτσι η έκκριση της κορτιζόλης σε συνδυασμό με την ορμόνη αδρεναλίνη ονομάζεται απόκριση «μάχης ή φυγής» (“fight or flight” response). Τέλος μεγάλα ποσά κορτιζόλης διαμέσου του στρες προκαλούν ένα αρνητικό φαύλο κύκλο της παχυσαρκίας: έφαγα πολύ🡪αισθάνθηκα άσχημα🡪ξαναέφαγα.

Και άλλες ορμόνες πιθανότατα συμμετέχουν στη δημιουργία της παχυσαρκίας και μόνο η απλή αναφορά τους θα συμπεριληφθεί σε αυτή την ανάρτηση:

Τα οιστρογόνα δηλαδή οι γυναικείες αναπαραγωγικές ορμόνες που επηρεάζουν την περίοδο και τις διαταραχές της γυναίκας και οδηγούν συνήθως σε αυξημένη όρεξη.

Το νευροπεπτίδιο Y (NPY) που είναι μια ορμόνη που παράγεται από κύτταρα του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος που διεγείρει την όρεξη και μειώνει την ενεργειακή δαπάνη ως απόκριση σε νηστεία και στρες, οπότε συμμετέχει στη λήψη βάρους.

Το όμοιο γλυκαγόνης πεπτίδιο-1 (GLP-1) είναι μια ορμόνη που παράγεται στο έντερο όταν τα θρεπτικά συστατικά εισέρχονται σε αυτά. Παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα σταθερό και δινει την αίσθηση του κορεσμού.

Η χοληστοκινίνη (CCK) είναι μια ορμόνη του χορτάσματος που παράγεται από τα κύτταρα του εντέρου μετά από ένα γεύμα και δρα μαζί με τη λεπτίνη.

Το πεπτίδιο ΥΥ (PYY) είναι μια ακόμη ορμόνη των εντέρων που μειώνει την όρεξη για λήψη περίσσιου φαγητού.

Ύστερα από όλα αυτά έγινε κατανοητό ότι όλοι οι μηχανισμοί του οργανισμού μέσω των ορμονών σχετίζονται με την παχυσαρκία γεγονός που η ρύθμισή της αποτελεί πλήθος ενεργειών ειδικότερα του τρόπου ζωής που θα αναφερθούν στο Β μέρος αυτής της εργασίας.

Author: Ιωάννης