Η ενέργεια και η διατροφή (μέρος Β): ο μεταβολισμός

Στο μέρος Α είδαμε την ενέργεια και τη σχέση της με τη διατροφή. Ένα άλλο κεφάλαιο της διαιτολογίας είναι ο που σχετίζεται με τις ενεργειακές ανάγκες του οργανισμού είναι ο μεταβολισμός.

Ο μεταβολισμός ή μεταβολικός ρυθμός είναι ένας όρος που περιγράφει όλες τις χημικές αντιδράσεις που πραγματοποιούνται στον οργανισμό για να τον κρατούν ζωντανό και λειτουργικό. Όσο υψηλότερος τόσο περισσότερες, και με μεγαλύτερη ταχύτητα, καίγονται οι θερμίδες και τόσο πιο εύκολο είναι να χαθεί το βάρος και στη συνέχεια να διατηρηθεί σε φυσιολογικά επίπεδα. Έτσι μερικοί τρώνε και δεν παχαίνουν και τότε λέμε στην καθομιλουμένη ότι έχουν καλό μεταβολισμό. Επίσης έχοντας υψηλό μεταβολικό ρυθμό μπορεί να αποκτήσει ο οργανισμός ενεργητικότητα και να φτιάξει κατά πολύ η διάθεσή του γεγονός που συνεισφέρει ακόμη περισσότερο στο αδυνάτισμα. Από την άλλη όσοι έχουν αργό ή χαμηλό μεταβολικό ρυθμό τείνουν να κατακρατούν θερμίδες, οι οποίες αποθηκεύονται ως λίπος και οδηγούν στην παχυσαρκία.

Πολλοί παράγοντες επηρεάζουν τον μεταβολισμό, όπως:

Ηλικία: Όσο μεγαλώνεις τόσο πιο αργός είναι ο μεταβολικός σου ρυθμός. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που οι άνθρωποι τείνουν να παίρνουν βάρος καθώς μεγαλώνουν.

Μυϊκή μάζα: Όσο μεγαλύτερη είναι η μυϊκή μάζα, τόσο περισσότερες θερμίδες καίγονται

Θερμοκρασία περιβάλλοντος: Όταν το σώμα εκτίθεται στο κρύο, χρειάζεται να κάψει περισσότερες θερμίδες για να αποτρέψει την πτώση της θερμοκρασίας του σώματός.

Φυσική άσκηση: Όλες οι κινήσεις του σώματος απαιτούν θερμίδες. Όσο μεγαλύτερη δραστηριότητα, τόσο περισσότερες θερμίδες καίγονται και ο μεταβολισμός επιταχύνεται ανάλογα

Φύλο: οι γυναίκες τείνουν να έχουν χαμηλότερο μεταβολισμό, κυρίως λόγω ορμονικού προφίλ αλλά και λόγω μικρότερης μυϊκής μάζας.

Μέγεθος σώματος: οι ψηλοί συνήθως έχουν καλύτερο μεταβολικό ρυθμό ενώ για τους παχύσαρκους οι επιστημονικές γνώμες διίστανται

Μια κακή πρακτική, που έχει σχέση με το μεταβολικό ρυθμό, ακολουθείται συχνά από τους παχύσαρκους είναι ότι έχουν την τάση να λιμάζουν της πείνας κάτι που καλείται «προσαρμοστική θερμογένεση» ή «λειτουργία λιμοκτονίας» (starvation mode). Όταν όμως το σώμα δεν λαμβάνει αρκετή τροφή, προσπαθεί να αντισταθμίσει αυτή την κατάσταση μειώνοντας τον μεταβολικό ρυθμό του και κατά συνέπεια τον αριθμό των θερμίδων που καίει και προφανώς δεν επιτυγχάνεται αδυνάτισμα. Σε αυτή την περίπτωση λέγεται “χάλασε το μεταβολισμό του”.

Στο Γ μέρος αυτής της σειράς θα παρουσιαστεί ο τρόπος υπολογισμού του μεταβολικού ρυθμού ή καλύτερα των συνολικών ενεργειακών αναγκών.